Hezkuntzak egiten duen plazen banaketa

Hiru alaben aita eta hiru biloben aitona naizenez, eta 40 urte ondoren itunpeko ekimen publikoko eta gizarte-ekimeneko ikastetxe publikoetan hezitzaile lanetan egon ondoren erretiratuta egon naizenez, erantzukizuneko hainbat kargu hartu ditudanez, idatziz jartzen dut hilabete hauetan Euskal Hezkuntza Legearen (errekurritua) aplikazioaren alderdi bati buruz hausnartzen joan naizena gure herrian, Zarautzen.



Egungo Euskal Hezkuntzaren Legearen aplikazioak egoera gatazkatsua eta kezkagarria sortzen ari da: Hezkuntza Sailak erabakiak hartzen ditu, gurasoek beren seme-alabentzako ikastetxea aukeratzeko duten askatasuna urratuz, ikastetxe publikoak direnean (Eskola Publikoa) eta gizarte-ekimeneko publikoak direnean (Itunpekoak). Lege-babespean egiten du, noski, eta nahiz eta legala izan etikoa ote den zalantza handia daukat. Hezkuntza Saila, legez, familien askatasunaren eskubide "etikoari" gailentzen zaio, eta horrek esan nahi du sistema politiko ez hain demokratikoen estiloan berezko esku-hartzea dela.



Hezkuntza-eredua erabakitzea sektore publikoaren esku geratzea (Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza) oso aurrekari arriskutsua da, eta, horren ondorioz, sektore publikoak gurasoek hori egiteko duten askatasun etikoaren gainetik aukeratzeko legezko eskubidea bereganatzen du.



Gure herrian lau ikastetxe daude, ekimen publikoko Eskola Publiko bat eta itundutako Gizarte Ekimeneko hiru Eskola Publiko. Lau ikastetxeek ideia desberdinak dituzte, hau da, curriculum bera (legezkotasunagatik) eta lau kudeaketa-eredu, pedagogikoak eta ideiazkoak. Aurreinskripzio-aldia irekitzean, gurasoek zer ikastetxetara iritsi nahi duten erabakitzen dute, eskaintzen dituzten ideien arabera, eta beren irizpideekin, balioekin, metodologiekin eta kudeaketarekin gehien ados dagoena bilatzen dute. Ikastetxe bakoitzak, izena emateko prozesuan, berezkoa eta bereizgarria duena aurkezten du, eta gurasoek libreki ezagutu ditzakete, erabakia hartzeko. Zer autoritate du sektore publikoak gurasoen askatasunaren gainetik jartzeko eta familiak lehen aukeratzat aukeratu ez duten ikastetxe batera bidaltzeko? Legeak ematen dion eskubidea (une honetan errekurritua).



Gure herrira itzultzen. Itunpeko Gizarte Ekimeneko Ikastetxe Publiko batean, Hezkuntza Sailak hamahiru familia (hau da, itunpeko ikasgela bat) ikastetxetik kanpo geratzea erabaki du, gurasoen borondatea errespetatu gabe, eta familia horiek herriko beste hiru ikastetxeen artean banatu ditu (pentsatzen dut bigarren edo hirugarren aukeraren irizpideari jarraituz). Praktikan, oraingoz, horrek esan nahi du ikastetxe horretan 25 haurreko talde bakarra geratuko dela, eta ez 18-19 haurreko bi talde. Pentsatzekoa da Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntzaren funtsezko irizpidea "arrazionaltasun ekonomikoa" izan dela, familiek aukeratzeko duten askatasunaren gainetik, eta ikastetxeak beste gela bat izateko duen aukera ukatu du, nahiz eta eskaera nahikoa izan, eta ikasle/gela kopuru handiagoa inposatu du, hezkuntza-arreta hobea izatearen kaltetan. Ezin dugu aipatu gabe utzi familia guztiek sistema berean parte hartzen dutela kontribuzio-ekarpenari dagokionez, eta horrek eragina du familia horien ekarpenean, baita ikasle/ikasgelako kostuari dagokionez ere. Bide batez esanda, kostu hori txikiagoa da Itunpeko Gizarte Ekimeneko Ikastetxe Publikoetan, eta, ondorioz, aurreztu egiten da EJko Hezkuntzarako, oso ezagunak diren hainbat kontzepturengatik.



Oso garrantzitsua da Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza gai honetan ere guztiz gardena izatea, eta gatazka-kasuetan haurrak banatzeko kontuan hartuko diren irizpideak jendaurrean jakinaraztea, eta irizpide horietan familiak aukeratzeko askatasunak (oinarrizko eskubide etikoa) lehentasuna duen ala ez adieraztea.

Zarautzen kasuan, inplikatutako ikastetxeak gela bat gehiago eskatu zuen 2024ko ekainean, eta erantzuna 2025eko otsailean iritsi da izena emateko epetik kanpo.



Aldi berean, eskertzekoa litzateke erabaki horietan inplikatutako zerbitzari publikoek, gardentasunaz gain, gurasoen askatasuna oso gogoan izatea, eta inplikatutako familiekin zuzenean harremanetan jartzea, haien egoera zuzenean ezagutzeko eta kaltetutako familien aldeko alternatibak bilatzen saiatzeko, irizpide ekonomiko hutsen gainetik. Badakit irizpide ekonomikoa malgua dela, eta jokoan egon daitekeen zenbatekoak ez dituela inolaz ere desorekatzen dauden aurrekontuak. Eta hori oso argi dago, EJko Hezkuntzaren eta sindikatuen arteko akordioa ikusita, hemendik aurrerako aurrekontuetan ekonomikoki zer ekarriko duen. Zarauzko kasuan sor daitekeen arazo ekonomikoak ez dakar, proportzionalki, "asteazkenetako pintxo-potearen" herena ere. Beraz, gardentasunaren mesedetan, zer "beste alderdi" daude jokoan erabaki honetan?



Azkenik, erabat fidagarriak diren iturrietatik jakin dut banaketa programa informatiko baten bidez egiten dela, eta programa horri beharrezko datuak ematen zaizkiola (irizpideak, familia-egoerak, gelen eskuragarritasuna,????...), programak banaketa modu "aseptikoan" egin dezan. Egia esan, baliabide "ez-gizatiar" bati familiak seme-alaben etorkizunari buruz erabakitzen duen gauza hain gizatiar baten erabakia uzteko beldurra emateko da. Benetako kasu bat Gipuzkoan gertatu da: familia bereko bi seme-alaba zentro desberdinei esleitu zaizkie. Inplikatutako ikastetxeak izan dira "akats aseptikoa" antzeman eta Hezkuntza Sailari jakinarazi diotenak. Arazoa modu egokian eta ez aseptikoan konpondu du, jakina.