Tolosako Cantabrico taberna leku mitikoa da pilotaren eta herri kirolen bueltako apustuak adosteko. Izan ere, urtez urte, askotariko apustu ugari egin izan dituzte han. Ez dago maila berean jartzerik, baina Azpeitiko Mendizabal erretegian ere makina bat apustu kozinatu izan dituzte. Parrilan txuletak erre nola, mahaiaren bueltan apustuak egosten dituzte.
Azpeitian, garai batean, Pastorkua tabernan hitzartzen zituzten apustuak, baina, azken urteetan Landeta auzoko erretegian egin izan dituzte halako zitak. "Leku aldaketaren zergatia azaltzen ez dakit; ziurrenik biltzeko gune eta puntu bezala ikusten dutelako izango da. Gainera, erretegiaren publizitatea jarri izan dut herri kirolen bueltako ekitaldietan-eta, eta giro horretan ibiltzen den jendea etortzen da gurera. Horrez gain, apustua egiten dutenek jokoan jartzen duten dirua jasoko duen eta apustuaren egunera arte gordeko duen norbait behar izaten dute", azaldu du Martin Mendizabal erretegiaren jabeak.
Arrazoi horiek tarteko, herritarren dagoeneko ohituratzat hartua dute apustuen negoziaziorako hitzorduak Mendizabalen jartzea. Hala uste du nagusiak: "Ingurukoek, behintzat, gurera jotzen dute, aurrez ere halako hitzorduak bertan eginak garelako. Dena den, ezin dira Mendizabal eta Cantabrico alderatu. Izan ere, Tolosako tabernara sartzea nahikoa da duen historiaz ohartzeko; apustuen bueltako argazki pila bat dituzte han". Desberdintasunak bai, baina antzekotasunak ere badituzte bi topalekuek: bien nagusiak herri kirolen zale amorratuak dira.
Askotariko apustuak
Erretegiko pareten artean adostu diren hamaika apusturen eta erronkaren artean, Mendizabalek baditu batzuk besteak baino gogokoagoak, eta horren arrazoiak aletu ditu: "Gurean adostu den apustu serioena, agian, Joseba Otaegik eta Xabier Orbegozo Arria V.ak egindakoa izango da: hogei kana erdiko moztea hitzartu zuten. Apustu oso ona izan zen, eta gainera, oso marka ona egin zuten. Izan ere, Arria V.ak 40 minutu azpitik ebaki zituen kana erdikoak, eta ondorioz, azken 25 urteetan ia inork lortu ez zuena erdietsi zuen".
Aipatzekoa iruditzen zaio, era berean, Alex Txikon mendigoizaleak eta Mikel Larrañaga aizkolariak 2017an egin zuten apustua ere. Txikonek bota zion desafioa Mikel Larrañagari, eta jokoan 7.000 euro jarri zituzten. Apustuan harri jasotzen, aizkoran eta korrika aritu ziren. "Lan zaila izan zen hura; izan ere, ehun kiloko zilindroa altxatu, aizkoran jardun eta korrika egin behar izan zuten. Hori dena asko da pertsona batek egiteko; oso pertsona konpletoa izan behar duzu horretarako, denera ondo moldatzen dena. Apustua oso garrantzitsua izan zen, nahiz eta gero ikuskizuna ez zen oso ona izan".
Mendizabalen apustuak hitzartu dituzten kirolarien artean, ordea, bada faltan sumatzen duen bat: Iker Vicente. "Gustura hartuko nuke erretegian haren apusturako hitzorduren bat. Gaur egungo aizkolaririk onena izanda, ederra izango litzateke Azpeitiko edo inguruko norbaiti desafioa botatzea eta hori Mendizabalen adostea. Harri jasotzaileei dagokienez, berriz, gustatuko litzaidake punta-puntan dauden Paulo Azpiazu eta Mikel Lopetegi Urra gurera etortzea. Beti esaten dugu, eskola desberdinetakoak izan balira, honezkero apusturen bat eginak izango liratekeela, baina Izetaren eskolakoak dira biak, eta... Ezinezkoa ikusten dut haiek elkarren aurka aritzea, baina gustura hartuko nuke halakorik! Izan ere, horien arteko apustua gogorra izango litzateke eta plaza beteko lukete".
Zaletasuna
Mendizabalen aita eta osaba zirenak herri kirolariak izan ziren, "oso-oso onak gainera", harri jasotzen eta aizkoran. Dena den, Mendizabalek ez zituen jardun horretan ezagutu: "Nik aita ez dut harri jasotzen sekula ikusi", esan du. Bera ere ibilia da herri kiroletan, Pedro Mari Egaña Mintxeta elgoibartarrari esker murgildu baitzen mundu horretan. "Probatzeko esan zidan, eta horrela, poliki-poliki, 18 urterekin ehun kiloko zilindroa altxatzera iritsi nintzen. Serio hartu beharreko gauza da, ordea, zenbakiak edo markak egin nahi izanez gero, eta... Harria, sega eta aizkora probatutakoa naiz".
Gutxik dakitena eta beste gutxik gogoratuko dutena, ordea, zera da: Mendizabalek apustua jokatu zuela probatzen jardun zuen garai hartan. 2006. urtea zen, eta kuadrillako beste hiru lagunekin batera jokatu zuen desafioa Elosiaga auzoko larreetan. 22 urte zituzten denek, eta aizkoran eta segan jardun zuten, bi lagunek beste bien aurka: bost kana erdiko moztu behar izan zituzten, eta gero, ordubetez segan jardun, nork belar kilo gehiago ebakiko. "Geure artean hasi ginen zerbait eginbehar genuela hitz egiten, eta horrela sortu zen desafioaren ideia. Txantxetan hasi ginen, baina oso serio amaitu genuen, eta sei hilabetez jardun genuen ahalik eta ondoen prestatzen: prestatzaile onenekin aritu ginen; pentsa, segalari onenetakoa izandako Juan Manuel Erasunek irakatsi zigun segan. Pentsa zeinen serio hartu genuen, apustura 2.000 bat lagun joan baitziren. Izugarria izan zen", esan du hark atzera begira jarrita.
"Ni laguntzen eta tentatzen saiatzen naiz, baina horretan jarraitzea eta lan onak egitea beraien esfortzuaren fruitua da"
Lau lagun haietako inork ez du herri kirolen munduan bidea egiten jarraitu, baina Mendizabalek urtero parte hartu izan du Landetako San Eloi festetako herri kirol erakustaldian, aizkoran edo harri jasotzen, eta 2019an erronka pertsonal bat jarri zion bere buruari: 200 kiloko errektangularra altxatzea. Gainera, Asteasun jokatu zen txapelketa batean ere izan zen urte hartan, eta harri hura altxatzeko lau saiakera egin zituen: "Altxaldi bat nire ustez balekoa izan bazen ere, denak baliogabetu zizkidaten. Beraz, harri hura jaso izan ez banu bezala gelditu nintzen. Dena den, entrenamenduetan behin baino gehiagotan altxatu nuen harri hura".
Etorkizuna
Mendizabalek lotura zeharo estua du herri kirolekin, eta askotan lagundu izan die herriko eta inguruetako kirolariei. "Ni laguntzen eta tentatzen saiatzen naiz, baina horretan jarraitzea eta lan onak egitea beraien esfortzuaren fruitua da; izan ere, herri kirolen mundua oso zaila eta gogorra da". Gaur egun, Urola Kostan herri kirolari onak badirela aitortu du hark, baina etorkizunarekin "zertxobait" kezkatuta agertu da. Hala eta guztiz, kirolari batzuei hartzen die etorkizunean puntan ariko diren traza. Bi harri jasotzaile aipatu ditu: Haritz Aranguren Norde azkoitiarra eta Olaia Esnaola azpeitiarra. Dena den, etorkizunera begira, ez du oso argi ikusten herri kirolen etorkizuna gainerako modalitateetan: "Etorkizun zaila ikusten diet herri kirolariei, eta egia esan, ez dakit zer egin daitekeen horren aurrean; agian, eskola bat sortu behar da Azpeitian eta inguruetan. Gaur egun puntan diren kirolariek jardunari uzten diotenean, hilik geratuko da Azpeitia zentzu horretan, etorkizunik eta erreleborik ez baitago".
Etor daitekeen hori iristerako aldatzen saiatu bitartean, Mendizabal erretegian herri kirol hitzorduak egosten jarraituko dute, eta haren jabeak horretan lagunduko du, herri kirola bera eta kirolariak zainduz eta babestuz.