Juaristiko langile kolektiboak enpresaren egoera dramatikoa publiko egin nahi du. Urtebete baino gehiagoz lantegia ia erabat geldirik egon ondoren, aurtengo uztailean, langileok dokumentu bat aurkeztu genion enpresaren jabeari, Carlos Juaristiri, langileek sinatuta, horrela hasten dena: "Juaristiko langileak publikoki adierazi nahi dugu gure gaitzespenik irmoena eta zorrotzena azken urteotan egindako kudeaketaren aurrean. Inprobisazioz, gardentasun ezaz eta estrategiarik gabeko jardueraz markatutako kudeaketa izan da. Horren ondorio da kolapsorako atarian dagoen enpresa bat, norabiderik gabe, proiekturik gabe zein etorkizunik gabe. Gaur egungo egoera ez da kanpoko faktoreen edo merkatuaren ondorio, baizik eta barruan hartutako erabaki oker eta bakarti baten ondorioa. Langileekin inolako parte-hartzerik edo kontsultarik egin gabe jardun izanaren ondorioa.
Dokumentua plantilaren %95ek sinatu zuen, eta bertan jaso genuen Carlos Juaristik, Juaristiren jabeak, enpresa honako arlo hauetan egindako kudeaketarekiko desadostasuna:
- Barne-antolaketa: gaur egun ez dago zuzendaritza operatiborik, ezta zuzendaritza kontseilurik edo jarduera gidatuko duten lan batzorderik ere. Erabaki garrantzitsu guztiak pertsona bakar batek hartzen ditu modu zentralizatuan, bezeroekin, merkataritza agenteekin edo barnearduradunekin harreman zuzena izan gabe.
- Giza Baliabideak: hilabete gutxitan, plantilaren %40 inguruk enpresa utzi du, eta ez da neurri bakar bat ere hartu talentu, ezagutza eta esperientzia galera larri hori geldiarazteko. Barne komunikazioa ia ez da existitzen. Horri gehitu behar zaio soldaten ordainketak ez betetzea: soldatak atzeratuta, aparteko ordainsarien zatiak ordaindu gabe eta Gizarte Segurantzako eta Geroako kotizazioetan izandako irregulartasunek langileen segurtasun ekonomikoa larriki kolpatu dute.
- Agenteak eta banatzaileak: urte luzez funtsezko pieza izan dira Juaristi nazioarteko merkatuetan kokatzeko. Askok hamarkadetan konpromisoz eta profesionaltasunez lan egin dute, eta batzuk enpresako langile zuzenak ere badira. Haiekin sinatutako kontratuak sistematikoki ez dira bete: komisioen ez ordainketak, soldata ordainketen atzerapen justifikaziorik gabeak eta martxan dauden proiektuei edo enpresaren estrategiari buruzko informazio falta erabatekoa. Ondorioz, gure kanpoko egitura komertzialean galera kezkagarria eman da. Lehen sendoa eta eraginkorra zena, orain hautsita dago.
- Hornitzaileak. Urteetan zehar, Juaristik ibilbide luzeko hornitzaileekin lan egin du, harreman egonkorrak eta profesionaltasunean oinarrituak mantenduz. Hala ere, gaur egun egoera hori larri hondatu da. Enpresak zor handiak pilatu ditu hornitzaile gehienekin, eta ez da aurkeztu, ezta bete ere, ordainketa horiek konpontzeko plan argirik. Hornitzaileekin dagoen krisia Juaristik jasaten duen antolakuntza faltaren islada da eta lidergorik ezaren beste adibide bat gehiago da.
- Kudeaketa eredua: erabakiak erabat zentralizatuta daude pertsona bakar baten esku, Carlos Juaristiren esku: parte hartzerik gabe, kontraste teknikorik gabe, eta bezeroen, agenteen, produkzioaren edo merkatuaren errealitatearekiko loturarik gabe. Kudeaketa sistema profesionala estilo pertsonalista, eraginkortasunik gabea eta gardentasunik gabea den batez ordezkatu da. Ondorioak agerikoak dira: barne antolaketa eza, produkzio planen etengabeko ez betetzea, jarduera fluxuaren falta, eraginkortasun galera jarraituak, kostu finkoen igoera kritikoa eta finantzaikusgarritasunik eza. Enpresa norabiderik gabe eta hobekuntza tresnarik gabe dago.
Irailean, lan taldearen ia %50ean murriztuta zegoela, eta urtebetez fabrika ia geldirik egon ondoren —bankuekin ustezko finantza akordio baten promesa hutsarekin—, egoera publiko egitea erabaki genuen. Iraileko asanbladan, enpresaren egoera errealari eta norabideari buruz jabeari egindako galderen erantzun gisa isiltasuna jasota, lan harremana amaitzeko demandak aurkeztea eta gure egoera publiko egitea onartu zen. Kudeaketa talde bat sortu genuen, batzordea eta zuzendariak barne, eta bilerak egin genituen sindikatuekin, Azkoitiko udaleko alderdi politiko guztiekin, Azkoitiko alkatearekin, Gipuzkoako Sustapen Ekonomikoko eta Proiektu Estrategikoetako diputatuarekin eta Eusko Jaurlaritzako Garapen eta Industria Administrazioko zuzendariarekin. Xehetasun osoz azaldu genien enpresaren egoera kritikoa.
Ia geldirik dagoen enpresa bat da, hogei makinaren aurrerakinak kobratuta dituena, baina material faltagatik fabrikatu ezinik dagoena; merkataritza egitura husten ari zaiguna; nominak, komisioak eta azoken, bidaien edo hotelen gastuak ez ordaintzeagatik demanda judizialak martxan dituena. Hornitzaile askorekin zor handiak ditu eta bankuekin zor ikaragarriak. Duela hilabete asko (baita urteak ere) kobratutako aurrerakinak ditu (oraindik fabrikatzen hasi ere ez diren makinen eskaerenak), eta, batez ere, etorkizunarekiko desilusio eta konfiantza falta sakona du, enpresaren jabearen, Carlos Juaristiren, etorkizunerako ideiarik inork ez dakigunean. Frustrazio horrek maila handiko langileen etengabeko ihesa eragin du, azkenean kanpoan bilatu baitute Juaristin ukatu zitzaien egonkortasuna eta etorkizuneko proiektua. Enpresaren jabeak ez du urrats bakar bat ere eman talentu, esperientzia eta konpromiso horren galera saihesteko. Ezer ez. Gauza bera gertatu da hamarkadetan gure marka defendatu duten agenteekin eta banatzaileekin, eta urte luzez Juaristirekin konprometituta egon diren hornitzaileekin. Proposamen bakar bat ere ez, bilera bakar bat ere ez, dei bakar bat ere ez. Isiltasuna besterik ez, eta haiei jaramonik ez egiteak dakarren mespretxua. Existituko ez balira bezala.
Uste dugu enpresa guztiek bi zutabetan oinarritu behar dutela: balioetan (kode etikoan) eta balio horiek defendatzen dituzten pertsonetan. Juaristin, egungo jabeak bi zutabe horiek mespretxatu ditu, eta enpresa arimarik gabeko lursail bihurtu du. Egunero irekitzen dugu duela hilabete asko itxita dagoen enpresa baten atea. Eta egunero esaten digute ez dagoela ezer egiterik, 2022an, Juaristik eskaeren bilketan errekor historikoa hautsi bazuen ere. Mundu mailako bezero nagusien eskaerak izan ziren, gugan konfiantza jarri zutenak, beren enpresetako ateak ireki zizkigutenak, eta kontratuak sistematikoki ez betetzeagatik huts egin diegunak.
Irailean prentsaurrekoa eman genuen, Azkoitian manifestazio jendetsua antolatu genuen, herriaren babesa jaso genuen eta hondamendira eraman gaituen egiteko modu baten aurkako herriaren gaitzespena agerian geratu zen. Eusko Jaurlaritzarekin harremanetan jarraitu dugu, eta enpresa erosteko eta proiektu berri bati ekiteko interesa zuten inbertsoreen proposamen serioak ere aurkeztu zitzaizkion Carlos Juaristiri. Hiru hilabete geroago, jabeak batzordearekin berarekin biltzeko egindako eskaerak baztertu egiten ditu (hirugarrenen bidez iristen zaigun erantzuna da ez duela ezer esateko), Eusko Jaurlaritzari telefonoa ez diola hartzen esaten digute, enpresa erosi nahi duten inbertsoreei ez diela erantzuten, ez dela banketxe finantzaketarik egongo eta bere solaskide guztiek galdetzen diotela zergatik ez duen oraindik enpresa lehiaketan sartu. Bitartean, Juaristin epaiketak eta epaiak iristen ari dira, eta egunero lankideei agur esan behar diegu, batzuk 20, 25 edo 30 urte enpresan daramatzatenak. Eta isilik joaten dira. Isilik goaz. Abenduan zazpi gutxiago izango gara, urtarrilean beste sei gutxiago, eta baliteke martxoan, inork konpontzen ez badu, 22 gutxiago izatea. Heriotza gozoa. Amaiera tristea. Orain iruzkin orokorra da ez dagoela ezer egiterik. Irailean laguntza eskatu genien solaskide guztiek orain isilik jarraitzen dute, historia eta etorkizuna duen enpresa handi bat kafe beroan azukre koskor bat bezala desegiten ikusten dugun bitartean. Denek dakite zer gertatzen ari den eta inork ez du ezer egiten. Eta hori guztia, egunero, komunikabideetan gure lurraldeko industria bultzatzeko egiten duten ahaleginaz hitz egiten entzuten ditugun bitartean.
Gutun hau laguntza eske oihu bat da. Lagundu gaitzakeen edonorentzat zuzendua, baita betebehar moral bat ere. Uste baitugu ez ahazteko betebeharra dugula. Ez ahaztea bide triste honetan erori diren guztiak: Azkoitiako gure lankideak, mundu osoko gure agenteak eta banatzaileak, gugan konfiantza jarri zuten bezeroak, eta gure hornitzaile, kolaboratzaile eta tailer laguntzaile guztiak, urte luzez sorbaldaz sorbalda lan egin dugun horiek. Haiek jakin dezatela Juaristin oraindik badagoela enpresa honen oinarriak sortu zirenean defendatzen ziren balioak defendatzen dituen jendea. Eta jakin dezatela guk ez ditugula ahazten.