"Adinekoen zaintza eredua eraldatzeko prozesua" martxan da Azpeitian. Udalak eta prozesu berri horretan parte hartze zuzena izango dutenek gaur aurkeztu dute herriko Zaintza Mahaia, eta zehaztu dute tresna berri horrek zer eginkizun izango dituen aurrerantzean. Prozesu osoaren helburua, berriz, "Azpeitiko zaintza ekosistema" osatzea izango da, denok zainduak izateko, zaintzarako ardura ere partekatuko duen sarea.
Abian jarri berri duten prozesuaren garrantzia azpimarratu du Nagore Alkorta alkateak, "zaintzaren gaiak denok ukitzen gaituelako". Bizitzan zehar, eta adin batetik aurrera gehiago, herritar gehienei zainduak, zaintzaleak edota biak izatea egokituko zaiela azaldu nahi izan du alkateak: "Denok nahi dugu zahartzea, baina ez gara denak era berean zahartuko. Ez dugu denok izango mendekotasunik gabe, kognitiboki ondo egonda edo bakardaderik gabe zahartzeko aukera. Eta aukera edo zorte hori dutenei, seguru aski, tokatuko zaie beste batzuen zaintzaz arduratzea".
Horregatik, eta gizartearen antolaketa ereduak aldatu egin direlako ere bai, zaintzaren auziari "herri bezala erantzutea dagokigu", Alkortaren ustez. Alkateak gogora ekarri du garai batean zaintzaren ardura "familien gain erortzen" zela, "eta, batik bat, familiako emakumeen gain". Baina familia ereduak eta gizarteko joerak aldatu diren heinean, "ez da nahikoa" zaintzaz familiak arduratzea, Alkortaren esanetan, eta administrazio publikoek ere "ezin" dute zaintzaren erronka osorik beren gain hartu. "Kontuan izan behar dugu –jarraitu du alkateak– hemendik denbora gutxira lau azpeitiarretatik batek 65 urtetik gora izango dituela".
Babes sarea, mahaian
Alkortak esandakoen ildotik jarraituz, Gukak pentsio sistemaren egonkortasunaren gainean argitaratu berri duen erreportajean –Itsulapikoan, arrakala?– jasotako datu bat aipatu nahi izan du Leire Goenaga Gizarte Zerbitzuetako batzordeburuak. "Gure eskualdean, Aian, Orion eta Errezilen dagoeneko gehiago dira pentsiodunak, lanean ari direnak baino. Asko esaten du datu horrek, daramagun bilakaera demografikoaz eta datozen urteetan zeri egin beharko diogun aurre".
Gizartea zahartzen ari delako eta zaintzarekin lotutako beharrak areagotuz joango direlako jarri dute martxan, finean, Zaintza Mahaia ardatz izango duen prozesua. "Funtsezkoa da pertsonek beren nahien arabera bizitzen jarraitzeko behar dituzten zerbitzuak eta arreta guztiak koordinatuta eta modu parte hartzaile batean ematea"., zehaztu du Goenagak. "Familia eta hurbilekoak, osasun zerbitzuak, gizarte zerbitzuak eta zerbitzu komunitarioak", zerrendatu ditu, adineko pertsonen bizi kalitatea bermatzen duen "zaintza edo babes sarearen" osagaiak. Herritarren, eragileen eta erakundeen ordezkariekin osatu dute, hain zuzen ere, Zaintza Mahaia. Udaleko Parekidetasun eta Gizarte Zerbitzuetako sailak; Osakidetza; Adinkide; Nagusilan; Baigera; San Martin egoitza; etxez etxeko laguntza, etxe tutelatuak eta eguneko zentroa kudeatzen dituen enpresako ordezkaria; etxez etxeko langile bat; botikari bat; eta gurasoak zaintzen ari den herritar bat daude, gaur egun, mahaian. Baina mahaia "ez da itxia", eta ordezkari gehiago batzeko aukera zabalik utzi dute.
Adinekoen babes sare gisa identifikatutako eragileak, erakundeak eta norbanakoak elkartuta, "lankidetza ereduan oinarrituko den zaintza ekosistema" egituratu nahi dute, eta Zaintza Mahaiak artikulatuko du ekosistema hori.
Arazoaren 'tripatik'
Gaurko aurkezpenean, Zaintza Mahaiko bi kidek hartu dute hitza udal ordezkariekin batera: Lierni Gurrutxagak, udalaren etxez etxeko zerbitzua ematen duen Biharko enpresako langileak; eta Esther Aranburu botikariak. Biek azpimarratu dute zaintzen ekosistema egituratzearen zein protokolo argiak izatearen garrantzia, bereziki babesik gabe aurkitzen diren adinekoei laguntzeko.
"Gu arazoaren tripan gaude, asko ikusten dugu, eta uste dut ekarpen handia egin dezakegula", esan du Gurrutxagak etxez etxeko zaintzaileez. Etxean behar bereziak dituen adinekoren bat duen jende asko galdezka joaten zaiela esan du Gurrutxagak, zer pauso eman edo zer egin ez dakitelako. "Informazio falta handia dagoela iruditzen zait, eta egitasmo hau ezinbestekoa dela esango nuke", adierazi du, Zaintza Mahaiaz hizketan.
Antzeko hausnarketa egin du Aranburuk. Farmaziako bezeroen artean laguntza behar duten pertsonak , "galduta" ikusten dituztenak antzematen dituzte sarri, baina ez dute jakiten "nora bideratu, edo nola jarri harremanetan lagun diezaiekeenarekin". Zaintza ekosistema eratzeak, beste mesede askoren artean, horrelakoetarako "protokolo bat" izatea ekarriko duelakoan dago Aranburu: "Garrantzitsua iruditzen zait denon artean protokolo bat egitea, elkarri laguntzeko eta jendeari laguntzeko. Jende asko dago bakarrik".
Diagnostikoa eta plangintza
Zaintzarekin lotuta Azpeitian gaur egun dagoen errealitatearen diagnostikoa osatzea izango da Zaintza Mahai eratu berriaren lehen egitekoa, eta Zabalduz enpresak lagunduta egingo dute. Mahaian bertan gauzatuko duten "hausnarketa" fasearekin batera, udalaren Gizarte Zerbitzuek beste prozesu bati ekingo diote, Matia fundazioaren laguntzarekin, "gaur egungo arreta ereduari buruzko lanketa" egiteko.
Diagnostikoa osatzeko, datu kuantitatiboak zein kualitatiboak baliatuko dituztela aurreratu dute gaurko aurkezpenean. Kuantitatiboei dagokienez, SIIS ikerketa zentroaren azterketarenak eskura ditu dagoeneko udalak. Kualitatiboei dagokienez, "herritarrek zaintzen inguruan duten pertzepzioa, nolako zaintzak jaso nahi dituzten eta abar" ezagutzeko galdetegi bat prestatu dute eta etxez etxe banatuko dute egunotan, "ahalik eta herritar gehienek" parte har dezaten. Etxean jasotzen duten galdetegia bete eta herrian zehar horiek jasotzeko jarriko dituzten kutxetan utz dezakete herritarrek; edo galdetegi bera online bete, udalaren azpeitia.eus webgunean. Maiatzaren 9ra arte bete daiteke galdetegi hori. Bestetik, zaintzaren arloan aritzen diren eragileekin eta norbanakoekin aurrez aurreko elkarrizketak egingo dituzte, azterketa kualitatiboa osatzeko.
Diagnostikoaren emaitzak ekainean "herriratuko" dituzte, horretarako zein Azpeitian orain martxan jarri dutenaren antzeko prozesuak gauzatzen ari diren beste herri batzuetako esperientziak ezagutzeko egingo dituzten topaketen barruan.
Emaitzak eskuetan, zaintza plan bat diseinatuko dute udatik aurrera, eta hori osatzen "sei-zortzi hilabete" emango dituztela aurreratu dute gaurko aurkezpenean.